1519 – 1521 r.: Ostatnia wojna polsko – krzyżacka
[ Powrót do historii Polski ]
Ostatnia wojna polsko-krzyżacka z lat 1519-1521 zwana też jest potocznie wojną pruską. Po zawarciu II pokoju toruńskiego w 1466 roku zakon krzyżacki uznał się lennikiem Korony Polskiej z terytorium Prus Wschodnich. W 1511 roku Albrecht Hohenzollern, siostrzeniec króla Zygmunta Starego, został wielkim mistrzem krzyżackim i wysunął wobec Polski żądania zwrotu Prus Królewskich i Warmii oraz wypłacenia odszkodowania za 50 lat polskiej okupacji.
11 grudnia 1519 sejm walny w Toruniu uchwalił rozpoczęcie wojny z Krzyżakami, jednak Litwa odmówiła pomocy Polsce. Hetman wielki koronny Mikołaj Firlej przeprowadził koncentrację 4 tysięcy polskich wojsk zaciężnych w obozie pod Kołem. Wzmocniono polskimi załogami Gdańsk i Toruń. Wojska polskie uderzyły przez Pomezanię, w kierunku Królewca i oblegały Kwidzyń i Pasłęk, które zostały zdobyte wiosną. Jednocześnie flota kaperska zablokowała porty krzyżackie – Królewiec i Pilawę.
W obronie zagrożonego zakonu stanęli legaci papieża Leona X, którzy oskarżyli Polskę o podnoszenie ręki na rycerstwo chrześcijańskie, w obliczu groźby najazdu Tatarów. Była to gra na czas Albrechta Hohenzollerna, który czekał na posiłki. Kontrofensywa krzyżacka ruszyła w lipcu 1520 roku. Walki trwały do stycznia 1521 roku, kiedy to wojska krzyżackie bezskutecznie szturmowały twierdzę w Olsztynie, przygotowaną do obrony przez Mikołaja Kopernika.
W obliczu nowego najazdu Turków Osmańskich na Węgry, 5 kwietnia 1521 strony zgodziły się podpisać zawieszenie broni na cztery lata i oddać spór pod sąd rozjemczy Karola V i króla Węgier Ludwika Jagiellończyka.