Stanisław Wyspiański – „Noc listopadowa”
[ Lektury szkolne ]
Dramat Stanisława Wyspiańskiego „Noc Listopadowa”, jest jego trzecim utworem, po „Warszawiance” i Lelewelu”, poruszającym tematykę Powstania listopadowego. „Noc listopadowa” to dramat sceniczny składający się z 10 luźnych scen, w którym brak podziału na akty. Sceny tworzą szereg samodzielnych epizodów, rozgrywających się w różnych miejscach. Brak zasady trzech jedności, luźna kompozycja i rozprawa z Powstaniem pokazują wyraźną inspirację dramatem romantycznym. Pierwsza inscenizacja dramatu odbyła się w pierwszą rocznicę śmierci Stanisława Wyspiańskiego: 28 listopada 1908 roku.
Utwór przedstawia obraz pierwszych godzin Powstania listopadowego i jego przebieg. Akcja dramatu toczy się głównie w Łazienkach lub w ich bliskim sąsiedztwie: park i pałac na Wyspie oraz niektóre ze zdobiących go zewnątrz i wewnątrz posągów, pomnik Jana III Sobieskiego, Amfiteatr, Szkoła Podchorążych oraz Belweder.
Stanisław Wyspiański bardzo wiernie przedstawia wydarzenia i postacie historyczne korzystając z książek „Historia powstania listopadowego” Stanisława Barzykowskiego oraz „Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831” Maurycego Mochnackiego. „Noc listopadowa” jest w dużej mierze inscenizacją obrazów – żywo, plastycznie, z pasją opowiedzianych przez obu świadków-autorów. Ukazuje losy powstańców, niepowodzenia, przeszkody, opór podzielonego i niezdecydowanego społeczeństwa, brak naczelnego wodza, zawód ze strony przywódców i polityków oraz tragiczne okoliczności powodujące niepotrzebne ofiary.
Równolegle do planu historycznego autor prowadzi wydarzenia planu mitologicznego ściśle związane z akcją powstańczą, pełniące rodzaj swoistego komentarza czy uzupełnienia. Kamienne posągi bogów greckich, zdobiące aleje parku Łazienkowskiego, ożywają w noc listopadową, włączają się w działania ludzkie, inspirują je i aranżują. Dochodzi do przenikania się treści mitologicznych z historycznymi, czyli swoistej interpretacji historii przez mit.
Do wydarzeń Powstania listopadowego, Stanisław Wyspiański odniósł się inaczej niż we wcześniejszych utworach. Tutaj pomimo wszelkich niepowodzeń, klęsk i zagrożeń zaakcentowany został dobitnie nakaz walki za wszelką cenę. Dla narodu skazanego na niewolnicze spodlenie jest to jedyna historyczna alternatywa. Powstanie było zdrowym odruchem narodowego instynktu, było wyrazem woli niepodległego istnienia.
Przeczytaj całą treść dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Noc listopadowa”: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/noc-listopadowa.html