1945 r.: Rozpoczęcie rządów komunistów w Polsce
[ Powrót do historii Polski ]
22 lipca 1944 roku z inicjatywy Józefa Stalina ogłoszono manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Został on ogłoszony po zajęciu Chełmna, pierwszego większego miasta na ziemiach, które według władz sowieckich miały po II wojnie światowej należeć do Polski. PKWN uznał się jedyną legalną władzę w Polsce, opartą na demokratycznej konstytucji marcowej. Reprezentacją narodu miała być Krajowa Rada Narodowa. W manifeście zapowiadano reformę rolną, nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki oraz walkę z okupantem niemieckim. 27 lipca PKWN podpisał porozumienie z rządem sowieckim, w którym uznano linię Curzona za podstawę wytyczenia wschodniej granicy Polski.
Pod egidą komunistów zaczęły powstawać fasadowe partie polityczne nawiązujące do tradycji partii przedwojennych. Powstały Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe oraz Stronnictwo Demokratyczne. Właściwe struktury tych partii funkcjonowały zarówno na emigracji jak i w konspiracji w kraju. 11 września 1944 roku, na mocy ustawy Krajowej Rady Narodowej, jej przewodniczący Bolesław Bierut, otrzymał uprawnienia Prezydenta Rzeczypospolitej. Funkcję rządu przyjął PKWN, KRN stanowić zaczęła władzę ustawodawczą.
31 grudnia 1944 roku Stalin przekształcił PKWN w Rząd Tymczasowy z Edwardem Osóbką-Morawskim na czele, chcąc zmarginalizować Rząd Polski na uchodźstwie.W dniach 4-11 lutego 1945 roku odbyła się konferencja w Jałcie, która ustalała polską granicę wschodnią na linii Curzona. 21 czerwca 1945 roku, po konferencji w Moskwie z udziałem premiera rządu w Londynie Stanisława Mikołajczyka, Rząd Tymczasowy przekształcił się w Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.
Na mocy moskiewskich ustaleń, do TRJN weszło pięciu londyńskich ministrów, którzy objęli drugorzędne resorty z wicepremierem oraz Stanisław Mikołajczyk jako wicepremier i minister rolnictwa. 6 lipca 1945 roku dotychczasowi sojusznicy Rzeczypospolitej, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone wycofały uznanie dyplomatyczne Rządu RP na uchodźstwie, uznając powołanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.